به گزارش فرهنگ نگار؛ دکتر لیلا وصالی، مدرس و پژوهشگر رسانه و معاون آموزش انجمن سواد رسانه ایران درگفتگویی در خصوص راهبردها و راهکارهای رسانه های جمعی از جمله صداوسیما در بحث ترویج عفاف و حجاب مطالبی را مطرح کردند که به شرح ذیل می باشد.

با توجه به شرایط امروز جامعه، رسانه ها در بحث ترویج فرهنگ عفاف و حجاب چه وظیفه و راهبردی را باید دنبال کنند؟

قبل از هر چیز، من لازم می دانم نکته ای را متذکر شوم و آن هم این که به نظر می رسد که در شرایط فعلی از نقش الگویی رسانه غافل شده ایم.

از سویی واقعیت آن است که چندین سال است افرادی که به نحوی نقش الگویی را در جامعه ایفا می کنند، کسانی هستند که رفتار و گفتار آن ها شاید چندان با مبانی اعتقادی جامعه همخوانی نداشته باشد و یا صحبت ها و مواضعآن ها واجد غنای کافی در مباحث فرهنگی نباشد. از این حیث باید بگویم افراد شناخته شده به عنوان الگو که واجد شاخصه شهرت هستند اگر از غنای فرهنگی لازم برخوردار نباشند ممکن است عملکرد آن ها سبب رفتارهای نمایشی شود و یا بعضاً به ظهور و بروز برخی ناهنجاری ها دامن بزند.

همچنین نمی توانیم از بازیگران و به طور کلی سلبریتی های جامعه بپذیریم طوری رفتار کنند و یا سخن بگویند که خلاف آن چیزی باشد که در رسانه مشاهد می کنیم به عنوان مثال در بحث پوشش فلان بازیگر که متأسفانه خیلی از اوقات ما به عنوان مخاطب موارد تعارض را زیاد می بینیم.

به هر حال سلبریتی ها و افراد مشهور معمولاً در جامعه تأثیرگذار هستند ا.ز جمله در بحث مد و پوشش و سبک زندگی و غیره.

به نظر بنده، آن چه اهمیت دارد این که ساز و کار درستی برای این موضوع انتخاب کنیم که اگر یک فرد در جایگاه سلبریتی قرار گرفت، پیش از هر چیز بتواند خودکنترلی داشته و رفتار و یا گفتاری نداشته باشند که برای جامعه اثرات نامطلوب فرهنگی و اخلاقی به همراه داشته باشد.

از سویی ضوابطی باید وجود داشته باشد که این افراد چهره کمتر دچار مشکلات و چالش هایی برای جامعه بشوند، ضمن آن که لازم است به رشد و ارتقای سطح فرهنگ عمومی جامعه کمک کنند.

همین حالا در بسیاری از کشورهای دنیا سلبریتی ها غالباً با فرهنگ جامعه خود همسو هستند از جمله در کشور ترکیه که در هر مناسبتی به خصوص مناسبت های ملی به شکل معمول افراد مشهود و بازیگران، استوری ها و پست هایی در راستای تقویت وحدت ملی قرار می دهند و خود را مقید به این مساله می دانند یا در کشور آمریکا که خوانندگان و بازیگران در جشن ها و مناسبت های ملی در راستای ترغیب عموم مردم به مباحث مهم ناظر به وحدت و وفاق ملی تأثیرگذار هستند.

البته این را هم بگویم که داشتن تفکر نقادانه یک بحث است و ما آن را قبول داریم اما متأسفانه تفکر نقاد گاه با نقد مخرب و تخریب اشتباه گرفته می شود و لذا بعضاً سلبریتی های جامعه ما به جای نقد سازنده، بیشتر به دنبال دیدن نقاط منفی هستند تا بلکه بیشتر دیده شوند و مثلاً مورد پسند مخاطب قرار گیرند.

این رفتارها زمینه ساز شکل گیری و تشدید حس ناامیدی و سرخوردگی در جامعه می شود و خود سلبریتی ها به جای آن که مروج وحدت و وفاق ملی باشند، بیشتر عامل تزریق مضاعف ناامیدی هستند و زمینه ساز حرکت افراد جامعه به سمت خودتحقیری و خود تخریبی می شوند.

به نکته مهمی اشاره کردید، اما به هر حال باید بپذیریم که رسانه ها از جمله رسانه ملی خودشان سلبریتی ها را می سازند و به آن ها بال و پر می دهند، برای این قضیه چه باید کرد؟!

حرف شما صحیح است اما روی صحبت بنده با خود سلبریتی ها این است که با احساس مسئولیت فرهنگی و رسانه ای به قضیه نگاه کنند و گرنه رسانه نیز موظف است که به نقش خویش به شکل صحیحی جامه عمل بپوشاند.

ببینید اگر سلبریتی ها در این زمینه همت کافی و دید باز فرهنگی نداشته باشند نتیجه اش می شود آن چیزی که الان مشاهده می کنیم و بابتش تأسف هم می خوریم.

بنده هم به طور جدی معتقدم کسانی باید وارد رسانه ملی و یا سینما شوند که قبل از هر چیز مبانی اعتقادی جامعه را بپذیرند و به آن هم پایبند باشند. از سوی دیگر باید از آن ها تعهد گرفته شود که اگر در سریال و یا فیلمی بازی می کنند مثلاً در بازه زمانی رمضان، مقید به رعایت یک سری مسایل باشند، چون از بودجه بیت المال هزینه می شود و مخاطب هم به شدت پیگیر رفتار بازیگران و سلبریتی هاست.

به هر حال لازم است که در فیلم و سریال سازی و موضوعات فرهنگی و جایی که افراد به واسطه رسانه ملی قرار است تبدیل به چهره مشهور شوند، در قبالش تعهداتی را بپذیرند که در مسایل فرهنگی به درستی رفتار کنند چرا که اثرگذار بر عموم مخاطبان هستند. در این باره قانون گذاری درست در نهادهای فرهنگی و رسانه ای یک ضرورت است که البته باید توأم با ضمانت اجرای مناسبی هم باشد.

به اذعان بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران رسانه ای و فرهنگی، امروزه یکی از مهم ترین بایسته ها در راستای انجام کار رسانه ای درست و حرفه ای، توجه به بحث اقناع افکار عمومی است. شما به عنوان یک مدرس و پژوهشگر عرصه رسانه در این زمینه چه پیشنهادها و راهکارهایی را ارایه می کنید؟

آن چه به ذهن بنده می رسد این است که در فعالیت های رسانه ای باید به سمت کسب مهارت های لازم حرکت کنیم و البته پیش از هر چیز لازم است که اهمیت و ضرورت این مساله برای ما به درستی درک و فهم شود ، ضمن آن که نسبت به آسیب شناسی در این باره اهتمام لازم را داشته باشیم. وقتی این مهارت ها ارتقا یابد، طبعاً خودش زمینه ساز این می شود که رسانه های ما در عرصه اقناع افکار عمومی موفق باشند.

ما در این زمینه به شدت نیازمند برنامه ریزی هدفمند و هوشمند هستیم چرا که بیش از هر چیز نیازمند اطلاع رسانی و آگاهی بخشی در سطح جامعه هستیم؛ بسیاری از کارهای فرهنگی و رسانه ای در کشور ما شکل و شمایل نشست و سخنرانی و نهایتاً گفت و گوهای دو نفره دارد و جنس این کارها بیشتر کلامی است و حال آن که کمتر از امکانات رسانه ای برای اثرگذاری بر مخاطب در این زمینه استفاده شده است.

بر این اساس معتقدم، نیازمند توجه به علوم و فنونی هستیم که بر اساس تعاریف بکار رفته در مقوله سواد رسانه به وسیله آن ها بتوانیم به خوبی با مخاطب ارتباط برقرار کنیم، ضمن آن که ما باید پیام های تولیدی در رسانه را هر چه بیشتر و بهتر به نیازهای روز جامعه و ذائقه مخاطب نزدیک نماییم

البته در عین جذاب و به روز بودن، این مهم باید متناسب با اقتضائات و مؤلفه های فرهنگی جامعه ما باشد، تا به این وسیله انتقال فرهنگی بر اساس ارزش های ما به درستی صورت گیرد.