به گزارش فرهنگ نگار؛ جلال حقیقی در میزگرد پایگاه خبری تحلیلی قم فردا با عنوان چشم‌انداز توسعه شهر قم که در دفتر این پایگاه خبری برگزار شد اظهار داشت: چشم‌انداز حداقل برای ۲۰ سال آینده است. چشم‌اندازها اسنادی هستند که توسط متخصصین برای شهرها تعریف می‌شود تا شهر به آن سمت حرکت کند.

سند چشم‌انداز قم بیشتر آموزشی و صنعتی است

وی ادامه داد: در سند چشم‌انداز قم، چشم‌اندازی که برای شهر قم متصور شده است چشم‌اندازی نیست که برای شهر قم مناسب باشد چرا که این چشم‌انداز شهر قم را عمدتاً شهری حوزوی دانشگاهی که بیشتر مباحث آموزشی و صنعتی در آن رواج دارد دیده شده است.

این کارشناس حوزه شهری با اشاره به اینکه این سند برای شهری که در شاهراه مواصلاتی کشور قرار دارد نیست، گفت: آن چیزی که می‌تواند برای نقشه راه شهرها دیده شود پایداری و تاب‌آوری در همه ابعاد مختلف است؛ چراکه با این نگاه شهرها ادامه حیات خواهند داشت.

سند چشم‌انداز قم به سمت تاب‌آوری و پایداری حرکت نمی‌کند

وی اضافه کرد: امروز چشم‌انداز شهر قم به سمت تاب‌آوری و پایداری حرکت نمی‌کند و این مجموع برآورد بنده است و در آینده امکان اینکه مشکلات بیشتر شود وجود دارد.

حقیقی در پاسخ به سؤال خبرنگار ما مبنی بر اینکه آیا در قم توسعه به سمت منطقه چهار حرکت نمی‌کند، گفت: در اینجا این سؤال پیش می‌آید که چرا منطقه ۴ شهر قم کانون توجه دولت و شهرداری است؟ دلیل اول این است که اغلب اراضی که دولت می‌تواند در حوزه‌های مختلف استفاده کند در منطقه ۴ قرار دارد.

وی ادامه داد: دلیل دوم این که نحوه سیاست‌گذاری در سال‌های گذشته به‌گونه‌ای بود که به دنبال کسب سود حداکثری از زمین باشند. به همین دلیل زمین فقط در منطقه ۴ وجود دارد و در مناطق دیگر نیست.

امروز در قم نظام توزیع مشکل دارد

این کارشناس حوزه شهری با اشاره به اینکه امروز مشکل ما در مناطق نظام توسعه نیست نظام توزیع است، گفت: توسعه‌های جدید در منطقه ۴ رخ‌داده است. بیشترین فضای سبز در این منطقه ایجاد شده است. دلیل دیگر این مسئله هم این است که اصحاب قدرت در این منطقه قرار دارند که می‌توانند نفوذ داشته باشند و فرد می‌تواند غالب سیاست‌های توسعه شهر را تغییر دهد.

وی تصریح کرد: امروز با هر گروه ساخت‌وساز که صحبت می‌کنید در این منطقه در حال ساخت‌وساز است. نشان‌هایی که به سمت ناپایداری می‌رود همین مسئله توسعه نامتوازن است.

حقیقی خاطرنشان کرد: از طرفی باید گفت که تراکم ساختمانی که در منطقه چهار رخ می‌دهد در ظاهر برای بهبود درآمد شهرداری است؛ ولی در افق بیست‌ساله به ضرر منطقه چهار تمام خواهد شد. برخی از بخش‌های مناطق ۴ از نظر خدمات اساسی فقیرتر از برخی مناطق دیگر هستند این نشان می‌دهد که در سیاست‌های توسعه شهر ساخت‌وساز برای شهرداری و دولت در ارجحیت است.

وی با اشاره به توسعه معابر شهری، گفت: رینگ پروژه فردوسی یک رینگ میانی است که عمده آن در منطقه چهار شکل‌گرفته و مابقی آن هنوز شکل نگرفته است؛ اما در کل اتصال دو منطقه ۲ و ۴ توسط پروژه فردوسی یک اتفاق مثبت بود که صورت گرفت.

باید سند توسعه شهر یک سند توسعه متعادل باشد

این کارشناس حوزه مسکن و شهر با اشاره به اینکه باید سند توسعه شهر یک سند توسعه متعادل باشد، گفت: اگر بخواهیم در یک جمله برای این مسئله راهکاری ارائه دهیم باید تصمیمات شورا شهر، شهرداری و.. به‌صورت شفاف باشد مثلاً مردم بدانند چرا بلوار فردوسی نسبت به خیابان‌های سجادیه و بیگدلی در اولویت است.

وی ادامه داد: در یک جمله باید به گوئیم که اگر بخواهیم توسعه متوازن شود مردم باید در شهر تصمیم بگیرند. باید نگاه سیاست‌گذار شهری معطوف به فرایندها باشد.

حقیقی در ادامه با اشاره به بافت فرسوده شهر، گفت: در مسئله توسعه شهر باید به کیفیت هم توجه شود. مدیریت شهر خواهان ساخت‌وساز و رشد است و خواهان بهبود کیفیت نیستند. مسئولین شهری فکر می‌کنند با دامن‌زدن به ساخت‌وساز باعث بهبود کیفیت می‌شوند که این گونه نیست.

در بافت تاریخی برخی بخش‌ها قابل‌ ساخت و ساز تا دوطبقه است

وی تصریح کرد:  در ۳۱۵ هکتار بافت تاریخی بخش زیادی قابل‌ساخت و ساز تا دوطبقه مانند طرح تفصیلی است. بافت تاریخی یک تعریف خاص دارد. چرا می‌گوییم بافت تاریخی چون این بافت نمایانگر یک‌سری ارزش‌هایی است که در صدساله گذشته ایران رخ‌داده است. اینجا این سؤال پیش می‌آید که آیا امروز این ارزش‌ها بازهم جز ارزش محسوب می‌شوند؟

این کارشناس حوزه شهری افزود: امروز بسیاری از این ارزش‌ها ارزش محسوب نمی‌شوند؛ چون سیاست‌گذار شهری سیاستی را قرار داده است که خروج سرمایه رخ دهد. امروز مجموعه سیاست‌های شهری باعث شده که در مرکز شهر توسعه انجام نشود.

وی اضافه کرد: در بافت تاریخی ارزش‌هایی وجود دارد که ابتدا باید ببینم این ارزش‌ها امروز وجود دارد. به‌عنوان‌مثال می‌خواهیم خیابان را ایجاد و پهن‌تر کنیم که میراث می‌گوید اینجا بافت تاریخی است؛ حال باید سؤال پرسید این معبر آیا ارزشی دارد که این ارزش را به آیندگان انتقال دهیم؟

امروز برخی ارزش‌ها در بافت تاریخی دیگر ارزش نیست

حقیقی عنوان کرد: درگذشته ارزشی داشتیم به نام ارزش سکونت که در این بافت بوده است و امروز این ارزش نیست. امروز ارزش سکونت را به ارزش مبادله تبدیل کرده‌ایم. در بافت تاریخی سؤالات بی‌شماری برای افکار عمومی وجود دارد که باید آنها اقناع شوند.

وی بیان کرد: مسئله بعدی اینکه امروز بافت تاریخی ما خالی از شهروندان بومی شده و شهروندان مهاجر از شهرهای دیگر و حتی کشورهای دیگر در این مناطق ساکن شده‌اند. امروز باید ببینیم چرا جایگزینی شهروند بومی با غیربومی در بافت تاریخی رخ‌داده است؟

این کارشناس حوزه شهری با اشاره به بافت فرسوده، گفت: وقتی به بافتی گفته می‌شود فرسوده؛ کاهنده ارزش سکونت می‌شود. این کلمه از نظر ادبیاتی غلط است.

ادبیات بافت فرسوده باید تغییر کند

وی ادامه داد: در جایی که بیشترین نیروهای بخش صنعت، دانشگاه، جمعیتی که بیشترین نرخ باروری، مشارکت سیاسی و… را دارند در این منطقه زندگی می‌کنند منتها مشکل ما آن مسئله کاربری است که در نهایت یک لیبل فرسوده به آن می‌زنیم و همه چیزی تمام می‌شود. ترویج ادبیات اشتباه در مناطق باعث بروز برخی مشکلات در مناطق شده است.

حقیقی گفت: در دولت باید ابتدا فرسوده برداشته شود و از نظر ادبیاتی درست شود. ۱۵۰۰ هکتار بافت فرسوده داریم. در این بافت مشکل حمل‌ونقل و رفت‌وآمد است. شبکه‌ای که در این مناطق وجود دارد شبکه مویرگی است و طرح تفصیلی که اجازه ساخت می‌دهد به این قسمت اجازه ساخت نمی‌دهد؛ بنابراین شهروندان این مناطق سعی می‌کنند سرمایه خود را از این مناطق خارج و در مناطق دیگر ساخت‌وساز داشته باشند.

دولت و شهرداری عزمی برای بهبود کیفیت زندگی در بافت فرسوده ندارند

وی تصریح کرد:  دولت و شهرداری عزمی برای بهبود کیفیت زندگی در بافت فرسوده ندارند. عزم اینها برای افزایش ساخت‌وساز است. شهر پایدار شهری نیست که ساختمان بیشتری ساخته شود. امروز تصور می‌شود که ساختمان‌سازی در ادامه خود مابقی مسائل را همراه خواهد کرد درحالی‌که این غلط است. امروز زندگی که در بافت فرسوده در جریان است ارجحیت دارد به اینکه این منطقه را نوسازی کاربری کنیم.

این کارشناس حوزه شهری افزود: اگر بخواهیم به سراغ بهبود کیفیت در بافت فرسوده و تاریخی برویم بحث تشویقی احداث بنای بیشتر نیست احداث بنای بیشتر دقیقاً در تناقض است. خود این مناطق کمبود خدمات اساسی دارند. بسته تشویقی باید بسته سیاسی اجتماعی اقتصادی فرهنگی باشد نه اینکه بسته کاربری که چندطبقه ساخته شود.

وی در ادامه با اشاره به مرکز شهر، اذعان کرد: باید از نظام حقوقی تعریف درستی داشته باشیم تا توسعه مرکز شهر در آینده به‌درستی انجام شود. امروز باید رژیم حقوقی را تعریف کنیم.

حقیقی افزود: اگر بخواهیم هسته مرکزی شهری خالی از سکنه نشود مهم‌ترین گام آن بازتعریف رژیم حقوقی است. همچنین نظام حقوقی درست و نظام حمل‌ونقل عمومی خوبی تعریف شود.